Κοινό Δελτίο Τύπου για την Ημέρα του Πρόσφυγα

20 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

«ΕΝΩΝΟΥΜΕ ΤΗ ΦΩΝΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΩΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΗΧΗΡΟ ΜΗΝΥΜΑ»

ΚΟΙΝΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ:

ΑΡΣΙΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

«ΛΑΘΡΑ» - Επιτροπή Αλληλεγγύης στους πρόσφυγες Χίου

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

ΞΕΝΩΝΑΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ «ΗΩΣ»

PRAKSIS

Παρά το νέο νομοθετικό πλαίσιο και τις σχετικές δημόσιες επαναλαμβανόμενες εξαγγελίες, η πολιτική άσυλου στην Ελλάδα παραμένει στάσιμη, προβληματική και ένοχη τόσο απέναντι στα δικαιώματα των ανθρώπων που αναζητούν άσυλο,  όσο και για την προάσπιση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων των προσφύγων  στη χώρα μας. Η πρόσβαση στο άσυλο, η εξέταση των αιτημάτων, η ετοιμότητα και οι όροι για δομές υποδοχής και ένταξης αναμένουν την ικανοποίησή τους και παραμένουν ανίσχυρες μπροστά στην πραγματικότητα και στις πολιτικές αποτροπής και καταστολής όσων ζητούν διεθνή προστασία.

Σήμερα με την παγκόσμια κατάσταση να θέλει λαούς να υφίστανται διωγμούς, η χρόνια αδράνεια και περιθωριοποίηση της αντιμετώπισης των πολιτικών ασύλου προσθέτει: ρατσιστική βία στις κοινωνίες, θυμό και απόγνωση στους ανθρώπους που αναζητούν καταφύγιο και προστασία και βρίσκονται μετέωροι, υπερβολικό κόστος στη διοίκηση (που προτιμά να δαπανά πόρους στην καταστολή παρά στην προστασία), προβληματισμό, ματαίωση και αποκλεισμό ενός ανθρώπινου κεφαλαίου επαγγελματιών και στελεχών των κοινωνικών φορέων, οι οποίοι εισπράττουν καθημερινά το παράλογο, την ανισότητα και τον αποκλεισμό, που παράγουν οι πρακτικές εφαρμογής των πολιτικών που υλοποιούνται.

Παρά τον Ευρωπαϊκό μας προσανατολισμό και την τήρηση των δεσμεύσεών μας στις πολιτικές ασύλου της ΕΕ, η Ελλάδα, πρόσφατα άρχισε να δέχεται τις καταδικαστικές αποφάσεις θεσμών και οργάνων της ΕΕ για τον τρόπο που η χώρα ανταποκρίνεται στην εφαρμογή των αρχών αλλά και των όρων, προϋποθέσεων και προδιαγραφών  υποδοχής των αιτούντων άσυλο και ένταξης των προσφύγων.

Γνωρίζουμε καλά την άκρως προβληματική κατάσταση στον τομέα του ασύλου, τις ανύπαρκτες συνθήκες υποδοχής, τις άθλιες συνθήκες κράτησης, την έλλειψη προστασίας των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων. Θεωρούμε ότι με πολιτική βούληση και στοιχειώδες σχέδιο η κατάσταση αυτή μπορεί να ανατραπεί προς όφελος των δικαιωμάτων των ανθρώπων που ζητούν διεθνή προστασία, αλλά και προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας, που έχει δείξει και εγγυηθεί πολλές φορές την  αλληλεγγύη της - μέσα από  άτυπες και οργανωμένες πρωτοβουλίες πολιτών – την υπεράσπιση του σεβασμού και της αξιοπρέπειας των δικών της αρχών και αξιών αλλά και των ανθρώπων που ζητούν την προστασία της.

Με αφορμή την Ημέρα του Πρόσφυγα και έχοντας όλο αυτό το πλαίσιο κατά νου, οι παραπάνω οργανώσεις αποφασίσαμε να συνεργαστούμε και να καταγράψουμε / προτείνουμε τις θέσεις μας σχετικά με την πρόσβαση στο άσυλο την κράτηση (συνθήκες-διάρκεια), , την ανηλικότητα την αστυνομική βία, τη ρατσιστική βία, την υγεία, τη στέγαση, και να μιλήσουμε για όλες αυτές τις πληθυσμιακές κατηγορίες, με τις οποίες εργαζόμαστε καθημερινά και συστηματικά.

Συγκεκριμένα:

Πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου 

Η πρόσβαση στην διαδικασία ασύλου παραμένει υποτυπώδης, τόσο στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη όσο και στα σύνορα. Χιλιάδες άτομα περιμένουν επί μήνες για την υποβολή του αιτήματος ασύλου τους, στερούμενοι νομιμοποιητικών εγγράφων, με συνέπεια να διατρέχουν ανά πάσα στιγμή τον κίνδυνο να συλληφθούν και να κρατηθούν διοικητικά για διάστημα, που μπορεί να φτάσει ακόμα και τους 12 μήνες καθώς και να απελαθούν.

Στην Αθήνα η υποβολή αιτημάτων ασύλου γίνεται μόνο κάθε Σάββατο στην Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής  (Π. Ράλλη) από πολύ μικρό αριθμό ατόμων (περίπου 40). Εκατοντάδες άνθρωποι συνωστίζονται στην Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής ήδη από το απόγευμα της Παρασκευής, διανυκτερεύοντας εκεί, μήπως και καταφέρουν να υποβάλουν το αίτημα ασύλου τους, ώστε να ξεκινήσουν εκ νέου, μετά τις διώξεις που έχουν υποστεί στις χώρες καταγωγής τους και το δύσκολο ταξίδι τους μέχρι την Ελλάδα, μια αξιοπρεπή ζωή, χωρίς φόβο και εκμετάλλευση.

Στη Θεσσαλονίκη η πρόσβαση στην διαδικασία ασύλου είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οι αιτούντες άσυλο εφοδιάζονται κατά την υποβολή του αιτήματός τους με «υπηρεσιακό σημείωμα», το οποίο οι αρχές «ανανεώνουν» μέχρι να τους εφοδιάσουν με το δελτίο αιτήσαντος άσυλο αλλοδαπού. Στο διάστημα αυτό, οι αιτούντες δεν έχουν κανένα νομιμοποιητικό έγγραφο που να τους επιτρέπει να εργαστούν και να διαβιώνουν αξιοπρεπώς.

Προβληματική παραμένει και η κατάσταση στις ανανεώσεις των δελτίων αιτήσαντος άσυλο αλλοδαπού. Οι καθυστερήσεις αυτές έχουν αποτέλεσμα να παραμένουν οι αιτούντες χωρίς έγγραφα για το διάστημα αυτό καθιστώντας για μια ακόμη φορά δύσκολη την εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης και εργασίας.

Κράτηση (συνθήκες –διάρκεια)

Επισημαίνουμε ιδιαίτερα τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης  για τις οποίες η Ελλάδα έχει ήδη καταδικασθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), τις ελλείψεις υγειονομικής και φαρμακευτικής υποστήριξης, τα μεγάλα χρονικά διαστήματα κράτησης, σε συνδυασμό με την αδυναμία προαϋλισμού, καθώς και την παντελή απουσία μηχανισμών υποστήριξης σε όλα τα επίπεδα (νομικό, ψυχολογικό, κοινωνικό, ιατρικό) ακόμη και μετά την αποφυλάκισή τους.

Η αδυναμία υποβολής αιτήματος ασύλου και η συνακόλουθη κράτηση των προσφύγων που δε διαθέτουν δελτία αιτήσαντος άσυλο αποτελούν καταστρατήγηση του δικαιώματος κάθε πρόσφυγα να ζητήσει άσυλο και καταλήγουν στην «τιμωρία» των προσφύγων αντί στην προστασία τους, κατά παράβαση της αρχής της μη κράτησης των αιτούντων άσυλο. Κι όλα  αυτά τη στιγμή που κατά βασική αρχή του προσφυγικού δικαίου αρκεί ακόμη και η προφορική έκφραση βούλησης ενός πρόσφυγα να ζητήσει άσυλο, ώστε να κινηθεί η διαδικασία ασύλου. Η κράτηση όλων των αλλοδαπών στον Έβρο (προσφύγων/ αιτούντων άσυλο ή μη) αποτελεί πάγια πρακτική της Αστυνομίας, αψηφώντας την εκ του νόμου πρόβλεψη για «εξαιρετικούς λόγους κράτησης».

Αν και σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, η κράτηση αιτούντων άσυλο επιτρέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση και για συγκεκριμένους λόγους (άρθρο 13 ΠΔ 114/2010), η αρχή της μη κράτησης αιτούντων καταστρατηγείται στην πράξη. Οι αιτούντες άσυλο κρατούνται για διάστημα που φτάνει συχνά ακόμα και τους 6 μήνες σε άθλιες συνθήκες, συνωστισμένοι σε κελιά, χωρίς προαϋλισμό, με ανεπαρκή φωτισμό και εξαερισμό και σε άθλιες συνθήκες υγιεινής και χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο συμπεριλαμβανομένου και του δικηγόρου τους.

Πρέπει να τονισθεί ότι η διοικητική κράτηση συνιστά μέσο προς επίτευξη της διοικητικής απέλασης και μόνο. Η διοικητική κράτηση για «σωφρονισμό» ή ως εργαλείο αποτροπής στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης μεταναστευτικής πολιτικής καταλύει κάθε έννοια κράτους δικαίου και αντιβαίνει πρωτίστως τη θεμελιώδη αρχή nullum crimen nulla poena sine lege.  (κανένα έγκλημα, καμία ποινή χωρίς νόμο).

Περαιτέρω, σύμφωνα με το αρθ. 30 του Ν. 3907/2011, η διοικητική κράτηση που παρατείνεται πέραν του τριμήνου υπόκειται στον έλεγχο του κατά τόπον αρμοδίου διοικητικού πρωτοδικείου. Η υποχρέωση αυτή δεν τηρείται από τις αρμόδιες αρχές, όχι μόνο τις διοικητικές αλλά και τις δικαστικές. Και όλα αυτά όταν η Ελλάδα έχει καταδικασθεί επανειλημμένως από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μεταξύ άλλων για το ελλειμματικό σύστημα ασύλου, για τις απάνθρωπες συνθήκες στα κέντρα κράτησης, για την ανυπαρξία αποτελεσματικού ενδίκου μέσου κατά αποφάσεων κράτησης και απέλασης.  

Ασυνόδευτοι Ανήλικοι

Ασυνόδευτος ανήλικος, 9 ετών από το Πακιστάν έφτασε στην Ελλάδα μέσω διακινητή.  Έζησε επί μήνες άστεγος στο κέντρο της Αθήνας. Τον μάζεψε στο σπίτι του ενήλικος για να του κάνει τις δουλειές του σπιτιού. Μία από αυτές τις «δουλειές» ήταν να τον βιάζει συστηματικά... ( απόσπασμα από μαρτυρία ασυνόδευτου ανηλίκου ) .

Πριν από λίγους μήνες ακούστηκε από την ελληνική τηλεόραση από επίσημα χείλη ότι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι στην Ελλάδα είναι πολλές εκατοντάδες αν όχι μερικές χιλιάδες.  Οι δομές φιλοξενίας και οι θεσμοί προστασίας τους είναι ανεπαρκείς.  

Καθημερινά παρατηρούμε εκατοντάδες ανήλικους να περιφέρονται απροστάτευτοι, προσπαθώντας να επιβιώσουν, στο κέντρο της Αθήνας και άλλων πόλεων καθώς και σε πρόχειρους καταυλισμούς, με ενδεχόμενο να γίνονται μοιραία και θύματα πάσης φύσεως εκμετάλλευσης  (παράνομης εργασίας, ακόμη και κακοποίησης).

Αστυνομική βία

Ελάχιστα από τα περιστατικά αστυνομικής βίας καταγγέλλονται, για ευνόητους λόγους και ακόμη λιγότερα φθάνουν ενώπιον της Δικαιοσύνης. Αλλά ακόμη και σ’ αυτή την περίπτωση η δικαιοσύνη καθυστερεί να απονεμηθεί (σε συγκεκριμένη ποινική υπόθεση που αφορά στην αστυνομική βία κατά Αφγανών, μεταξύ των οποίων και αρκετών ανηλίκων, που έλαβε χώρα το έτος 2004 η υπόθεση μέχρι και σήμερα δεν έχει ακόμη εκδικασθεί)  

Πρόσφατα περιστατικά αστυνομικής βίας :

ξυλοδαρμός κρατούμενου παρουσία δικηγόρου του. Εκπρόσωπος οργάνωσης που δραστηριοποιείται στο πεδίο του ασύλου και της διεθνούς προστασίας απειλήθηκε προσωπικά από υψηλόβαθμο στέλεχος της Ελληνικής Αστυνομίας προκειμένου να μη δημοσιοποιήσει το γεγονός.

 Καταγγελία σεξουαλικής παρενόχλησης κρατούμενης από αστυνομικό φρουρό. Διενεργείται ΕΔΕ και προανάκριση.

Ρατσιστική Βία

Τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί σημαντικά οι καταγγελίες αλλοδαπών- θυμάτων ρατσιστικής βίας. Η ανάγκη καταγραφής αυτών των περιστατικών καθώς και η ποινική τους αντιμετώπιση είναι προφανής. Όπως προφανής είναι  η ανάγκη προστασίας  των ίδιων των θυμάτων, αλλά και η ανάγκη αντίδρασης της κοινωνίας μας απέναντι σε φαινόμενα φασισμού και ρατσιστικού μίσους.  

Θύματα Εμπορίας Ανθρώπων

Τον τελευταίο χρόνο έχει παρατηρηθεί να αυξάνεται ολοένα ο αριθμός ατόμων που έχουν πραγματοποιήσει ένα επικίνδυνο ταξίδι αναγκασμένα να χρησιμοποιήσουν δίκτυα διακινητών.

Οι δυσκολίες που προκύπτουν είναι:

Η  έλλειψη δομών με εξειδικευμένο προσωπικό και η δυσκολία να τεθούν μακροπρόθεσμοι στόχοι για τα θύματα διεθνικής σωματεμπορίας.

Η παντελής έλλειψη προστατευμένων κέντρων φιλοξενίας για άντρες ή ασυνόδευτους ανήλικους και ψυχιατρικούς ασθενείς, θύματα εμπορίας. Οι δε ελάχιστες θεσμικές προβλέψεις για την φιλοξενία γυναικών θυμάτων παράνομης διακίνησης και εκμετάλλευσης έχουν περιοριστεί δραματικά.

Ψυχιατρικά Περιστατικά

Το τελευταίο χρονικό διάστημα παρατηρείται αύξηση της τάξης του 13% των ψυχιατρικών περιστατικών γεγονός το οποίο οφείλεται στα προβλήματα που προκύπτουν κατά την διάρκεια της κράτησης:

Οι συνθήκες κράτησης αλλά και η πολύμηνη διάρκειά της μπορούν να αναδείξουν ή να επιδεινώσουν μια προϋπάρχουσα ψυχοπαθολογία.

Η δυσκολία των υπόλοιπων κρατουμένων και της αστυνομίας να κατανοήσουν και να διαχειριστούν τον ψυχικά ασθενή.

Η μεταφορά στο νοσοκομείο χωρίς μεταφραστή δυσκολεύει την επικοινωνία ασθενούς και γιατρού.

Η άρνηση του νοσοκομείου να νοσηλεύσει ψυχιατρικά περιστατικά λόγω του κόστους νοσηλείας. Το αποτέλεσμα είναι τα περιστατικά να επιστρέφουν στα κρατητήρια χωρίς διάγνωση και με ελλιπή ή και ενίοτε καμία φαρμακευτική αγωγή.

Η έλλειψη χώρων φιλοξενίας και θεραπευτικών δομών για ψυχιατρικά πάσχοντες.

Η πραγματικότητα αυτή οδηγεί όλους εμάς που δραστηριοποιούμαστε στο πεδίο της διεθνούς προστασίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου και αγωνιζόμαστε, σε ένα εξόχως προβληματικό πλαίσιο για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στα γραφεία μας, στα κρατητήρια, στα σύνορα, στα δικαστήρια, στις Επιτροπές Ασύλου, στις Αστυνομικές Διευθύνσεις στα νοσοκομεία,  στα σχολεία,  να ζητήσουμε ανοικτά από τους καθ’ ύλη αρμόδιους υπουργούς τα κάτωθι:

Επίσπευση των διαδικασιών για την υλοποίηση του σχεδίου για τα κέντρα πρώτης υποδοχής.

Επίσπευση των διαδικασιών για την εφαρμογή του νέου νόμου που θεσπίζει τη νέα υπηρεσία ασύλου.

Ενεργοποίηση σχεδίου για τη στήριξη ατόμων με αναγνωρισμένο καθεστώς πολιτικού πρόσφυγα.

Διασφάλιση του δικαιώματος της ευχερούς και έγκαιρης πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου.

Λήψη μέτρων για την εγγύηση της ίσης απόλαυσης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων από τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες ώστε να διασφαλίζεται η κοινωνική τους ένταξη.

Να μην καταστρατηγείται η αρχή της μη κράτησης των αιτούντων άσυλο.

Να εφαρμόζεται ο νόμος ως προς τον δικαστικό έλεγχο της παράτασης της τρίμηνης διοικητικής κράτησης.

Εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης στα κέντρα κράτησης.

Εξασφάλιση κατάλληλης στέγασης, επαρκούς σίτισης, ένδυσης και διανομής ειδών προσωπικής υγιεινής, του δικαιώματος προαϋλισμού, της πληροφόρησης για το σύστημα κράτησης και για το δικαίωμα αίτησης ασύλου, της απρόσκοπτης επικοινωνίας με τον έξω κόσμο και με δικηγόρο.

Διασφάλιση της συνεχούς ιατρικής και ψυχοκοινωνικής φροντίδας σε όλους, καθώς και της ειδικής φροντίδας για ευάλωτες ομάδες, όπως οι έγκυες γυναίκες και οι νεοαφιχθέντες.

Ανάπτυξη των υπηρεσιών ψυχικής υγείας για αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες μετά την κράτησή τους.

Μη κράτηση των ανηλίκων – αύξηση των χώρων φιλοξενίας, διασφάλιση ότι θα είναι  πλήρως στελεχωμένα με κατάλληλο προσωπικό και άμεση και ασφαλής μετάβαση των ανηλίκων στους χώρους αυτούς  με τη συνοδεία ενηλίκων κατάλληλα εκπαιδευμένων.

Άμεση ενημέρωση του Εισαγγελέα Ανηλίκων για κάθε ανήλικο που μπαίνει και διαβιεί στη χώρα. Εφαρμογή του θεσμού του επιτρόπου για κάθε ανήλικο με στόχο την προστασία του και ενίσχυση του θεσμού της υποχρεωτικής επιτροπείας των ανηλίκων από τον Εισαγγελέα, θεσμός ο οποίος μέχρι σήμερα δεν έχει λειτουργήσει αποτελεσματικά υπέρ των ανηλίκων.

Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών προστασίας των ανηλίκων και ομαλής ενσωμάτωσης τους στην ελληνική κοινωνία (αναδοχή, υιοθεσία κλπ).

Δημιουργία και συνέχιση των δομών φιλοξενίας πέραν της ετήσιας λειτουργίας με στόχο την ασφαλή και σε βάθος χρόνου υποστήριξη των ανηλίκων.

Ανάπτυξη δομών φιλοξενίας για νεαρούς ενηλίκους  μετά το 18 έτος και σε συνέχεια της φιλοξενίας τους σε ξενώνα με στόχο την ομαλή και σε βάθος ένταξη και ανάπτυξη.

Δημιουργία ανεξάρτητου θεσμικού οργάνου για τη διερεύνηση των καταγγελλόμενων περιστατικών αστυνομικής βίας.

Συντονισμός των εμπλεκόμενων κρατικών φορέων και μεγιστοποίηση της έγκαιρης απορρόφησης και χρήσης των υπαρχόντων πόρων (παρόλο που η ευθύνη τόσο του ελληνικού κράτους όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα πρέπει να εξαντλείται μόνο στην παροχή οικονομικής ενίσχυσης). 

Ενίσχυση κοινωνικής πολιτικής στοχευόμενης για την ένταξη των προσφύγων, με συμμετοχή στη διαμόρφωση της και από τις ίδιες τις  κοινότητες των προσφύγων.