Ανήλικος παραβάτης,θύτης ή θύμα;

Λίγο πριν την έναρξη του εργαστηρίου της Άρσις στο ΕΚΚΝΑ, θα ήταν ενδιαφέρον να μιλήσουμε για ζητήματα που αφορούν τους νέους σε κίνδυνο. Ποιοί είναι οι νέοι που χαρακτηρίζονται από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης ως ''παραβατικοί''; Ποια μεταχείριση δέχονται αυτά τα άτομα από το νόμο;

Η ζωή του μικρού Γιώργου από τον Δενδροπόταμο είναι σκληρή. Η οικογένειά του δεν μοιάζει με εκείνες στις διαφημίσεις της τηλεόρασης. Ο πιτσιρικάς που κοιτάζει τους διαβάτες στα μάτια και ζητιανεύει την ελεημοσύνη τους είναι “τσαμπουκάς” και στη συνοικία του “μαγκάκος”, για να μπορέσει να επιζήσει. 

Πολλά παιδιά σαν τον Γιώργο οδηγούνται στην παρανομία για να επιζήσουν. Δικάζονται και ξανα-δικάζονται .Πολλά από αυτά στιγματίζονται και ξανα-στιγματίζονται .Όσα είναι ΄΄τυχερά΄΄ ξεφεύγουν από το νόμο, ενώ κάποια άλλα βρίσκονται στον προθάλαμο των ενήλικων κρατητηρίων, στις φυλακές ανηλίκων .Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις όπως του καλού παιδιού,του Γιάννη. Ο Γιάννης«κλασικός τύπος πολύ καλού μαθητή αλλά και παιδιού» όπως τον περιέγραφαν οι καθηγητές του, το βράδυ της 16ης Μαρτίου 2005 στην Κατερίνη σκότωσε τους γονείς του, στη συνέχεια προσπάθησε να τους κάψει, και μετά πήγε για ύπνο. Ο δράστης στην ομολογία του υποστήριξε πως «με καταπίεζαν και γι΄ αυτό λογομάχησα και τους σκότωσα». Ένας άλλος μαθητής Λυκείου ,χρόνια πριν, σκότωσε έναν 68χρονο υποστηρίζοντας πως μισεί τους πάντες και τα πάντα <<δεν μπορώ άλλο, έχω ψυχολογικά προβλήματα από τότε που χώρισαν οι γονείς μου>>. Τέλος, το 2006, το πανελλήνιο έμεινε άφωνο με την υπόθεση Άλεξ. Πολλοί είναι αυτοί που έβγαζαν αυθαίρετα συμπεράσματα και απέδιδαν ακραίους χαρακτηρισμούς στους κατηγορουμένους. Μέχρι σήμερα κανείς, εκτός από τους δράστες, δεν ξέρει τι πραγματικά έγινε εκείνο το βράδυ στην πλατεία του δημαρχείου της Βέροιας.

Η πολιτεία ,λοιπόν, τι κάνει προκειμένου να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους καταστάσεις; Κλείνει τα μάτια! Το πρώτο θετικό βήμα πραγματοποιήθηκε(μετά από πολυάριθμες και μακροχρόνιες πιέσεις) τον περασμένο χρόνο με μείωση της ποινής των ανηλίκων σε δέκα χρόνια κάθειρξης από είκοσι που ήταν. Αναλυτικές πληροφορίες βρίσκονται σε άρθρο της εφημερίδας το Βήμα. Παρόλα αυτά το ποινικό σύστημα συνεχίζει να

διακατέχεται σε όλα τα επίπεδα από την ίδια «τυφλή» και τιμωρητική αντίληψη. Κάνει πως δεν βλέπει ότι οι φυλακές ανηλίκων είναι αποτέλεσμα μιας κοινωνικά άδικης πολιτικής, που δημιουργεί τους όρους και τις προϋποθέσεις για την «παραβατικότητα». Κάνει πως δεν βλέπει ότι οι φυλακές ανηλίκων είναι ο προθάλαμος για τις φυλακές ενηλίκων. Κάνει πως δεν βλέπει ότι η απουσία ενός ισχυρού δικτύου πρόληψης, φροντίδας και προστασίας του παιδιού και του εφήβου, είναι αυτή που εντείνει τη φτώχεια, τις ανισότητες και τις διακρίσεις.

Λύση δεν μπορεί να είναι ο εγκλεισμός. Λύση ,όμως ,είναι η δημιουργία εναλλακτικών θεσμών ισότιμης και δημιουργικής ένταξης των παιδιών και των εφήβων στο κοινωνικό σύνολο.